ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਦੀ ਤੇ ਨੇਕੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅੱਜ ਵੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਇਮ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਦਸਹਿਰੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਵੀ ਰਾਵਣ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਦੀ ਆੜ ਵਿਚ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਇਆ ਫੂਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿ੍ਰਸ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਜਮਾਵੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।

ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਨੂੰ ਭਲੀ-ਭਾਂਤ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਵਿਡ-19 ਭਾਵ ਕਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਫ਼ੈਲਣ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮੋਤਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ‘ਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਹਿੱਤ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਸੁਝਾਅ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਾਰੇ ਤੇ ਪੜ੍ਹਾਏ ਗਏ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਕੀਮਤੀ ਸੁਝਾਅ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਚੰਗੇ ਸਾਬਣ ਜਾਂ ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ ਨਾਲ ਧੋਣ

ਉਂਂਝ ਤੇ ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਦਰਵੇਸ਼ ਦਾ ਰੂਪ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਕਈ ਗੱਲਾਂ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ ਕੁੱਤੇ ਖਾਣੀ, ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਮਗਜ਼, ਕੁੱਤੇ ਦੀ ਜੂਨ ਆਦਿ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਕੁੱਤੇ ਝਾਕ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਝਾਕ ਕੁੱਤੇ ਨਾਲ ਤਾਂ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰੋਟੀ ਦੀ ਝਾਕ ’ਚ ਬੇਚਾਰਾ ਉਡੀਕ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਦੋਂ ਬੁਰਕੀ ਪਵੇਗੀ। 

ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਦੁਸਹਿਰੇ ਤੋਂ 10-12 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਥਾਂਵਾਂ ਤੇ ਰਾਮ ਲੀਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰਾਮ ਲੀਲਾ ਜਿਥੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਭਰਪੂਰ ਰਾਮ ਲੀਲਾ ਸਿਧੇ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਚਲਣ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਮੋਹ ਤਿਆਗ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। 

ਬਿਲਕੁੱਲ, ਇੱਜ਼ਤ ਅਮੀਰ ਗਰੀਬ ਸੱਭ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਣੀ ਵੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਰੁੱਤਬੇ ਨਾਲ ਇੱਜਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਤਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਜ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੋਵੇ ਪੱਕਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ, ‘ਜਿਵੇਂ ਦੀ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰੋਗੇ, ਅੱਗੋਂ ਉਵੇਂ ਦੀ ਹੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਾਪਿਸ ਆਵੇਗੀ।’ ਮਤਲਬ ਬੜਾ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਇੱਜ਼ਤ ਕਰੋਗੇ ਤਾਂ ਕਰਵਾ ਲਵੋਗੇ।

ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ। ਬੇਸੱਕ, ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਤੁਸੀਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਨਜਰ ਅੰਦਾਜ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜੋ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਦੇਸ ਦੇ 240 ਮਿਲੀਅਨ ਸਕੂਲੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਨਜਰ ਅੰਦਾਜ ਕਰੋਗੇ? 

ਨਿੱਕਾ ਨਿਆਣਾ ਸਾਂ, ਮਾਂ ਬਾਪ ਜਿੱਧਰ ਨੂੰ ਲੈ ਤੁਰਦੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ। ਭੈਣ ਭਰਾ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਤੁਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ। ਜਿਵੇ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਮਸੀਤ ਤੱਕ-ਸਾਡਾ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿਚ ਜਾਣਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦਾ ਚੂੰਕਿ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ਸੰਸਕਾਰ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਅੰਗ ਰਹੇ। ਰਤਾ ਉਡਾਰ ਹੋਣ ’ਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਤੇ ਯਾਰ ਬੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਜਾ ਟੇਕਦਾ।

ਸੁੱਘੜ ਤੇ ਅਪਣੱਤ ਭਰੇ ਘਰੇਲੂ ਰਿਸ਼ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਸਮਾਜ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਤੇ ਖ਼ੁਸਹਾਲੀ ਦੀਆਂ ਨੀਹਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਘਰੇਲੂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁੜੱਤਣ ਜਾਂ ਖਟਾਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਕਰਨ ਹੋ ਨਿੱਬੜਦੀ ਹੈ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਦਾ ਖ਼ਾਮਿਆਜ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਨਿਰੰਤਰ ਚੱਲਣਾ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਉਸ ਦੇ ਜਿਉਣ ਦੀ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਸਮਝਦੇ, ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਡਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪ੍ਰਤੀ ਨਜ਼ਰੀਆ ਕੀ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ-ਹਾਰ, ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ, ਸਫ਼ਲਤਾ-ਅਸਫ਼ਲਤਾ, ਉਦਾਸੀ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਆਦਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰੰਗ ਹਨ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਣ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੱਟਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਫਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਦੇ ਵੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਵਾਂਗ ਉਤਾਰ ਚੜਾਅ ਆਉਂਦਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।ਨਾ ਕਦੇ ਚੰਗਾ ਵਕਤ ਰੁੱਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਮਾੜਾ। ਰਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਮੇਸ਼ਾਦਿਨ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਤ ਦਾ ਆਉਣਾ ਵੀ ਪੱਕਾ ਹੈ।

ਮਰਹੂਮ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ ਦੇ ਗਾਣੇ ਦੇ ਬੋਲ ‘ਗਿਲਾ ਮੌਤ ਪੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਮੁਝੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੇ ਮਾਰਾ...’ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੇ ਭੰਨੇ ਤੇ ਬੇਸਹਾਰਾ ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਅਕਸਰ ਯਾਦ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੌਤ ਪੂਰਾ ਇਨਸਾਫ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਰਾਜਾ ਰੰਕ, ਸ਼ੇਰ, ਬੱਕਰੀ ਮੌਤ ਮੂਹਰੇ ਸਮਾਨ ਹਨ। ਕੋਈ ਵਿਤਕਰਾ ਨਹੀਂ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਊਚ ਨੀਚ। ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ‘ਮੌਤ ਸਭ ਲਈ ਸਮਾਨ’ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ੱਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ।

ਯੂ-ਟਿਊਬ ਤੇ ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ, ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਪਰ ਸਬੰਧਾਂ ਸਬੰਧੀ ਡਾਕਟਰਾਂ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕ ਵੀਡੀਓ ਪਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ, ਕਾਨਫ਼ਰੰਸਾਂ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਲੈੱਕਚਰਾਂ, ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਖੋਜ-ਪੇਪਰਾਂ ਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਿੱਧੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੇਰਾ ਸਮਾਰਟ ਟੀ.ਵੀ., ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ ਰਾਹੀਂ ਯੂ-ਟਿਊਬ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ।

2020 ਦੇ ਆਗਾਜ ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਾ ਦਾ ਆਗਮਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਗ੍ਹਾ-ਜਗ੍ਹ ਇਸਦੇ ਕੇਸ ਨਿਕਲਣ ਲੱਗੇ । ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਹਾਕਾਰ ਮਚ ਗਈ। ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਲੌਕਡਾਊਨ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਲੋਕ ਡਰਦੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੁਬਕ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਕਤ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ’ਤੇ ਖੇਡ ਕੇ ਅਪਣੀਆਂ

ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੁਝ ਬੇਰਹਿਮ ਜ਼ਾਲਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਗਲਤ ਕਰਤੂਤਾਂ ਅਕਸਰ ਹੀ ਜੱਗ ਜ਼ਾਹਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰ ਚੜ੍ਹੇ ਝੱਲਪੁਣੇ ਨੇ ਅਨੇਕ ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਕ ਤਰਫਾ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗ਼ਲਤ ਸੋਚ ਰੱਖਦੇ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਲੜਕੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਘਿਨਾਉਣਾ ਜ਼ੁਲਮ

ਗੁੱਸਾ ਆਉਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਗੱਲ ਹੈ ਪਰੰਤੂ ਗੁੱਸੇ ਤੇ ਕਾਬੂ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਕਲਾ ਹੈ। ਗੁੱਸਾ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਡਾਢਾ ਨੁਕਸਾਨ ਛੱਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁੱਸਾ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਵ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਸਰੀਰਕ ਲੱਛਣ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਿਲ ਦੀ ਗਤੀ ਦਾ ਵੱਧਣਾ, ਰਕਤ ਚਾਪ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਆਦਿ। ਗੁੱਸਾ ਉਹ ਹਨੇਰੀ ਹੈ ਜੋ ਅਕਲ ਦਾ ਦੀਵਾ ਬੁਝਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕ੍ਰੋਧਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸੋਚਣ ਅਤੇ 

ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹਿਮਾਨ ਨਿਵਾਜ਼ੀ ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆਂ ਅਤੇ ਪਛਾਣਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਚਲਦੇ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚੋਂ ਮਹਿਮਾਨਨਿਵਾਜੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ ਦਾ ਘਟਣਾ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਰੁੱਝ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਘਰ ਆਏ ਮਹਿਮਾਨ ਦੀ ਸੇਵਾ

ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਨਾ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੂੰਘੇ ਦੇ ਗੁੜ ਪਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਗੂੰਗਾ ਗੁੜ ਦੀ ਮਿਠਾਸ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਅਨੁਭਵ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਉਵੇਂ ਹੀ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।

ਦੁਪਹਿਰ ਦੀ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਜੀਭ ਸੁੱਕ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਸੀ । ਭੁਖ ਤੇ ਤੇਹ ਨਾਲ਼ ਝੰਬੀ ਹੋਈ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀ ਕੰਮਜੋਰ ਜਿਹੀ ਗਾਂ ਜੋ ਦੇਰ ਤੋਂ ਇਥੇ ਹੀ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ-ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮ-ਸਵੇਰੇ , ਉਸ ਗਾਂ ਨੂੰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਤੇ ਫਲ਼ਾਂ ਦੇ ਛਿਲਕੇ, ਬਚੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਦਾ ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ ਪਾ ਦਿੰਦੇ। ਜੋ ਕੁਝ ਮਿਲਦਾ ਉਹ ਖਾ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲੈਂਦੀ। ਕਈ ਵੱਧ ਦਿਆਲੂ ਲੋਕ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਾਲਟੀ ਵੀ ਰੱਖ ਦਿੰਦੇ।

ਗੁਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਵੱਸ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰਹ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਵਾਲਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ।ਅਨੇਕਾਂ ਗੁਰੂਆਂ ਪੀਰਾਂ ਫਕੀਰਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ।ਸਾਡੇ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਇਸ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਕਥਾ ਕਹਾਣੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉਪਰ ਜਾਤਾਂ ਪਾਤਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਕੇ ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਸੰਕਲਪ ਦਿੱਤਾ।

ਇੱਕ ਸਫਲ (ਕਾਮਯਾਬ) ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਸਫਲਤਾ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰ ਜੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇ ਇਹ ਕਹਿ ਲਈਏ ਕਿ ਅਸਫਲਤਾ ਹੀ ਸਫਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੀ ਜਨਮ ਦਾਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕੋਈ ਅਤਿਕਥਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਪਰ ਅਕਸਰ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਹਾਰਦੇ ਹੋਏ, ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹੋਏ, ਨਾਕਾਮਯਾਬ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੇ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਸੋਚ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ,

ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸਿੱਕੇ ਦੇ ਦੋ ਪਹਿਲੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇੱਕ ਖਰਾ ਤੇ ਦੂਜਾ ਖੋਟਾ ਠੀਕ ਓਸੇ ਤਰਾਂ ਮੋਬਾਇਲ ਦੇ ਵੀ ਨਫੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹਨ । ਲੇਕਿਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋ ਅਤੇ ਦੁਰਵਰਤੋ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਪ੍ਰੰਤੂ ਜਿਸ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗੱਲ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਹਟਕੇ ਹੈ । ਸੇਲਫੋਨ ਤੇ ਗੱਲ ਕਰਨਾ ਅੱਜ ਕੱਲ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ । 

ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਦਾ ਹੂਟਰ ਦਿਲ ਨੂੰ ਉਦਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਗੰਭੀਰਤਾ ਛਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੁਲਿਸ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗੱਡੀ ਦਾ ਹੂਟਰ ‘ਹਟ ਜੋ ਪਾਸੇੇ’ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੋਟਰਸਾਇਕਲਾਂ ਦੀ ਦਗੜ ਦਗੜ ਦਿਲ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਅਤੇ ਆਮ ਕਰਕੇ ਬੁੱਢਿਆਂ ਲਈ ਭੈਅ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਖੋਹ -ਖਿੰਝ ਜਾਂ ਝਪਟਮਾਰੀ ਦਾ ਧੁੜਕੂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। 

ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਚਲਦਿਆਂ ਕਈ ਪਰਿਵਾਰ ਜਨਮ-ਭੂਮੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਕਰਮ-ਭੂਮੀ ’ਤੇ ਰਹਿਣ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਪਰਿਵਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਕੋਨਿਆਂ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਵਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇੱਥੋਂ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਲਾ ਮਹੌਲ ਸਿਰਜ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਬੰਦੇ ਦੀ ਬਾਹਰੀ ਵੇਸ਼ ਭੂਸ਼ਾ ਤੋਂ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲੀ ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਕਹਾਵਤ ਹੈ ਕਿ ਉੱਪਰੋਂ ਬੀਬੀਆਂ ਦਾਹੜੀਆਂ ਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਾਲੇ ਕਾਂ। ਕਈ ਵਾਰ ਲਿਸ਼ਕਦੇ ਟੀਨੋ ਪਾਲ ਲਗਾਏ ਸਫੈਦ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨ ਕੇ ਸ਼ਰੀਫ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਬੰਦੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੱਕੇ ਚੋਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੇਸੀ ਜਿਹੇ ਸਧਾਰਨ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬੰਦੇ ਗੁਣੀ ਗਿਆਨੀ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 

ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਇਹ ਮੰਨ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਕਿ “ਅੰਗਰੇਜ਼ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਸੂਰਜ ਨਹੀਂ ਛਿਪਦਾ’’ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਿਵੇਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ਸਕਾਂਗੇ? ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਨਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦੇ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫਰੰਗੀਆਂ ਦਾ ਸੂਰਜ ਅਸਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮਨਵਾਇਆ ਹੈ।

ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪੈਸੇ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਹੀ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ।ਜੇਕਰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸਾ ਮਨਫੀ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰਾਵ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਪੈਸੇ ਦੀ ਤੰਗੀ ਹਵਾਲਾਤ ਦੀ ਤੰਗੀ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਮਾੜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਗਰੀਬੀ ਦਾ ਫਾਂਡਾ ਵਰ੍ਹਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਪੈਰ-ਪੈਰ ’ਤੇ ਤਿਲਕਦਾ ਹੈ।ਪੈਸੇ ਦੀ ਕਮੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨ੍ਹਾਂ-ਕਿੰਨ੍ਹਾਂ ਘਾਟਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਇਸ ਨੂੰ ਹੰਢਾਉਣ ਵਾਲੇ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।

ਨਿੰਮ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਲਕੜੀ ਵਧੀਆ ਤਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਹੈ ਸਗੋਂ ਵੈਦਿਕ ਪੱਖੋਂ ਗੁਣਕਾਰੀ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਲਕੜੀ ਨੂੰ ਸਿਉਂਕ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਹਰੇਕ ਸਾਲ ਨਿੰਮਾਂ ਲਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਬਹੁਤੀਆਂ ਨਿੰਮਾਂ ਦਰੱਖਤ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਸੁੱਕ ਜਾਂ

ਹੱਲਾ ਸ਼ੇਰੀ ਸਦਕਾ ਜੇ ਕੋਈ ਚੰਗੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰ ਲਵੇ ਤਾਂ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇੰਜ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਮਿਹਨਤ ਸਦਕਾ ਖੁਸ਼ੀ ਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਨਾਲ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕਰਕੇ ਮੱਲਾਂ ਮਾਰਨ ਲਈ ਜੀਅ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਨਾ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਸਬੰਧਤ ਬੰਦਾ ਉਦਾਸੀਨ ਜਿਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਨੋਬਲ ਤਾਂ ਉੱਚਾ ਹੁੰਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ।

ਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵਧ ਰਹੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੇ ਆਮ ਜਨਤਾ ਦਾ ਲੱਕ ਤੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ।ਹੈ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਮਹਿੰਗਾਈ ਸਬੰਧੀ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਅੰਦੋਲਨ ਜਾਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਸਬੰਧੀ ਸੂਬਾ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕੋਈ ਰੋਸ ਮੁਜ਼ਾਹਰਾ ਨਾ ਕਰਨਾ ।ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜਨਤਾ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਰੜਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੇਲ ਪੈਟਰੋਲ ਜਾਂ ਗੈਸ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ

ਕਿਤਾਬਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕਿਸੇ ਦੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਆਪਣਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੌੜੀ ਸੋਚ ਦੇ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਵਿਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵੱਡੀਆਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜੋ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਕਿਸੇ ਵਰਦਾਨ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਸ਼ਹੀਦ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਬੁੱਟਰ ਉਹਨਾਂ ਬਹਾਦਰ ਦੇਸ਼ ਭਗਤਾਂ ਦੇ ਆਗੂ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਕਰਕੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਭਾਵੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਲੇਰਾਨਾ ਕਾਰਜ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਫਾਂਸੀ ਤੇ ਲਟਕਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿਤਾ ! ਸ਼ਹੀਦ ਬਿਸ਼ਨ ਸ਼ਿੰਘ ਬੁੱਟਰ ਦਾ ਜਨਮ 1915 ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਨੰਬਰਦਾਰ ਗੁਰਦਿੱਤ ਸਿੰਘ ਬੁੱਟਰ ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ ਬੁੱਟਰ ਕਲਾਂ ਤਹਿਸੀਲ ਬਾਬਾ

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਅਜੌਕੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਆਸਾਮੀਆਂ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਹੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਬਲਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਕੁਰਾਹੇ ਵੱਲ ਵੀ ਲਿਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜੌਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵੱਲ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਣਗਹਿਲੀ ਹੀ ਵਰਤ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਬਲਕਿ

ਹੱਕ ਲੈਣ ਲਈ ਜਾਗਦੀ ਜਮੀਰ ਅਤੇ ਸਬਰ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਹੱਕ ਲੈਣ ਖਾਤਰ ਭੁੱਖੇ ਵੀ ਰਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀ , ਸਰਦੀ ਦੀ ਮਾਰ ਵੀ ਸਹਿਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ । ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬੱਧੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵੀ ਲੜਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸਰਦਾਰ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਾਚਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ

ਸਾਡਾ ਸਾਮਾਜਿਕ ਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਤਾਣਾ-ਬਾਣਾ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਲਾ ਮਾਣਸ ਭੈਅ ਦੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਹੇਠ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਜੈਂਟਲਮੈਨ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਭਾਵ ਭਲੇਮਾਣਸ ਦਾ ਰਿਵਾਇਤੀ ਨਾਉਂ ਹੈ। ਜੈਂਟਲਮੈਨ ਸਦਾ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਰਤੱਵ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖ ਕੇ ਨਿਯਮਾਂ ਜਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਬਾਵਰਦੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤੰਗ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਉੱਕਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। 

ਪੈਗਾਸਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਫੋਨ ਜਾਸੂਸੀ ਦਾ ਮਸਲਾ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਗਰਮਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੈਗਾਸਸ ਇਜਰਾਇਲੀ ਫਰਮ ਐਨਐਸਓ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਇੱਕ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਹੈ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਕਰਨ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਪਾਈਵੇਅਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।