ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 27 ਮਈ
ਜੈਵਿਕ ਬਾਲਣ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੋਲਾ ਆਯਾਤ 7.9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘੱਟ ਕੇ 243.62 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ (MT) ਰਹਿ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਆਯਾਤ ਬਿੱਲ ਵਿੱਚ 7.93 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (60681.67 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਦੀ ਵੱਡੀ ਬਚਤ ਹੋਈ, ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੋਲਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਦੇਸ਼ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 264.53 ਮੀਟਰਕ ਟਨ ਕੋਲਾ ਆਯਾਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਬਿਜਲੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਗੈਰ-ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਯਾਤ ਵਿੱਚ ਸਾਲ-ਦਰ-ਸਾਲ 8.95 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੋਲਾ-ਅਧਾਰਤ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਤੋਂ 3.04 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਥਰਮਲ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਲਈ ਆਯਾਤ ਵਿੱਚ 41.4 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਕੋਲੇ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਕੋਲਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਘਰੇਲੂ ਕੋਲਾ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਆਯਾਤ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵਪਾਰਕ ਕੋਲਾ ਮਾਈਨਿੰਗ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਨ ਕੋਕਿੰਗ ਕੋਲ ਸਮੇਤ ਕਈ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਯਤਨਾਂ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023-24 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਦੌਰਾਨ ਕੋਲਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਾਧਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੋਲਾ ਖੇਤਰ ਆਪਣੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕੋਲਾ ਬਿਜਲੀ, ਸਟੀਲ, ਸੀਮੈਂਟ, ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਦਯੋਗਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਘਰੇਲੂ ਕੋਲੇ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕੋਕਿੰਗ ਕੋਲਾ ਅਤੇ ਉੱਚ-ਗ੍ਰੇਡ ਥਰਮਲ ਕੋਲੇ ਲਈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪਲਾਈ ਘੱਟ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਸਟੀਲ ਸਮੇਤ ਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਲੇ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕੋਲਾ ਮੰਤਰਾਲਾ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੋਲੇ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰਣਨੀਤਕ ਉਪਾਅ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੋਲੇ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਘਰੇਲੂ ਕੋਲੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਕੇ, ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ, ਟਿਕਾਊ ਊਰਜਾ ਢਾਂਚਾ ਬਣਾ ਕੇ ਵਿਕਾਸ ਭਾਰਤ ਟੀਚੇ ਵੱਲ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਹੈ ਜੋ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।