ਮੁੰਬਈ/ਪੁਣੇ, 25 ਜੁਲਾਈ
ਕੇਂਦਰੀ ਜਾਂਚ ਬਿਊਰੋ (ਸੀਬੀਆਈ) ਨੇ ਪੁਣੇ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਈਬਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਰੈਕੇਟ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਤਿੰਨ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਡਿਵਾਈਸਾਂ, ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਨਕਦੀ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ।
ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀਬੀਆਈ ਪ੍ਰੈਸ ਰਿਲੀਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸਿੰਡੀਕੇਟ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਨਕਲ, ਫਿਸ਼ਿੰਗ ਕਾਲਾਂ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਰਾਹੀਂ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਜਨਵਰੀ 2025 ਤੋਂ ਸਰਗਰਮ ਇਸ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਪੁਣੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਲ ਸੈਂਟਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜਾਅਲੀ VoIP-ਅਧਾਰਤ ਕਾਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ 3 ਤੋਂ 4 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਮਾਈ ਕੀਤੀ। ਖੱਚਰ ਖਾਤਿਆਂ, ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ਵਾਲੇਟ ਅਤੇ ਹਵਾਲਾ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਲਾਂਡਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੀਬੀਆਈ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੁਝ ਬੈਂਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ - ਜਨਤਕ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਬੈਂਕਾਂ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ - 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ) ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਜਾਅਲੀ ਕੇਵਾਈਸੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਜਾਅਲੀ ਖਾਤੇ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇ ਕੇ ਰੈਕੇਟ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਹੈ।
ਕਾਲ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਸਟਾਫ, ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੁਣੇ ਦੇ ਕਈ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਫਲੈਟਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ, ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਤੋਂ ਹਵਾਲਾ ਚੈਨਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਕਦੀ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸਿੰਡੀਕੇਟ ਨੂੰ ਵਟਸਐਪ ਅਤੇ ਸਿਗਨਲ ਵਰਗੇ ਮੈਸੇਜਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੀਡ ਮਿਲੀ। ਪੀੜਤਾਂ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਵੰਡੇ ਗਏ ਟੋਲ-ਫ੍ਰੀ ਨੰਬਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਵਾਲੇ ਕਾਲ ਸੈਂਟਰ ਵੱਲ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ।
ਕੇਸ ਦਰਜ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੀਬੀਆਈ ਨੇ 24 ਅਤੇ 25 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਪੁਣੇ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਲ ਸੈਂਟਰ ਪਰਿਸਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਤਲਾਸ਼ੀ ਦੌਰਾਨ, ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ 27 ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ, 17 ਲੈਪਟਾਪ ਅਤੇ ਕਈ ਦੋਸ਼ੀ ਡਿਜੀਟਲ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੀਆਂ। ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣ ਲਈ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ-ਅਧਾਰਤ ਕਾਲਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਦੋਸ਼ੀ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ 1.60 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਅਣ-ਵਿਖਿਆਤ ਨਕਦੀ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 150 ਗ੍ਰਾਮ ਨਸ਼ੀਲਾ ਪਦਾਰਥ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਦੋਸ਼ੀ ਦੇ ਘਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ 9.60 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਬੇਹਿਸਾਬੀ ਨਕਦੀ ਬਰਾਮਦ ਹੋਈ। ਜਾਂਚਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦੋਸ਼ੀ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਵਾਲਿਟ ਵਿੱਚੋਂ 6.94 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ ਵੀ ਮਿਲੀ।
ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤਿੰਨ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਸੀਬੀਆਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜੱਜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ 30 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਪੁਲਿਸ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।